به گزارش آراز سسی، سازمان جهانی یونسکو که در حوزه‌های علم، فرهنگ و آموزش فعالیت میکند، در سال ۱۹۹۹ میلادی در نشستی در بوداپست، دهم نوامبر را به‌عنوان «روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه» نام‌گذاری کرد. این نام‌گذاری هرچند ارج‌گذاردن به علم و فناوری علمی و بانیان علم خوانده شده است؛ درعین‌حال تلاش در راستای ایجاد پیوند میان فناوری‌های علمی و بهبود کیفیت زندگی عمومی و کاهش و مهار تهدیدهای اقلیمی ناشی از تولید و فناوری‌های تکنولوژیک نیز بوده است.
روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، هرچند عنوان کلی است؛ اما این عنوان کلی دربردارندهٔ اهداف و برنامه‌های جزئی‌تری است که کشورها و نهادهای علمی باید تلاش کنند تا به آن دست یابند
در واقع روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، فرصتی را برای مؤسسات علمی، دولت‌ها، اجتماعات مدنی و دانشمندان فراهم میکند تا در مورد صلح و توسعه که از اساسی‌ترین مفاهیم اجتماعی است، به بحث و تبادل نظر بپردازند. در نگرش نوینی که یونسکو به آن اهتمام می‌ورزد، صلح تنها به معنای نبود جنگ میان دولت‌ها نیست، بلکه میتواند به معنای شرایط یک مدیریت ملی سازنده، حل‌وفصل اختلافات و ایجاد هماهنگی در روابط میان بخشهای مختلف نهادی یک جامعه باشد. بدیهی است جوامعی که از روش علمی سود می‌جویند میتوانند منظری مشترک برای نگاه به جهان بیابند و تلاش و تأکید خود را به‌جای اختلافها بر اشتراک‌ها متمرکز کنند تا از این میان، شاید سرانجام صلح سر برآورد.
بسیاری از کشورها از نام‌گذاری دهم نوامبر به‌عنوان روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه از سوی یونسکو استقبال کرده‌اند و این نام‌گذاری در تقویم رسمی بسیاری از کشورها ثبت شده است. ازاین‌رو، دهم نوامبر به‌عنوان روز جهانی علم از سوی سازمان یونسکو، کشورها و سازمان‌های فعال در این زمینه، به نیکویی گرامی داشته می‌شود.
سازمان جهانی یونسکو انتظار دارد، کشورها در یک برنامه بلندمدت ده‌ساله، به مهم‌ترین اهداف تعریف‌شده دست یابند. برای تحقق چنین امری، سازمان یونسکو همه‌ساله، روی یکی از اهداف تعریف‌شده تأکید میکند و با نام‌گذاری آن سال، به نحوی کشورها را تشویق میکند که برنامه‌های آموزشی را در راستای تحقق آن سوق دهند.
آنچه گرامیداشت این روز یادآور آن است، نقش مهم علم در جامعه و نیاز به درگیرکردن عموم گسترده‌تری از مردم در مباحث و پیشرفت‌های علمی است. واقعیت این است که علم امروزه بیش‌ازپیش با زندگی مردم عجین شده است. افزایش تعداد دانشجویان در مراکز آموزشی و پژوهشی، افزایش کتاب‌های علمی، نشریات ادواری علمی، راهیابی محتوای علمی به تلویزیون، شبکه‌های اجتماعی و… گواهی بر این موضوع است.
انتقال علم از لایه‌های بالاتر و تخصصی جامعه به لایه‌های پایین‌تر و عموم که با عنوان ترویج علم از آن یاد می‌شود، امری است که بر عهده برخی نهادهای ترویجی در جامعه از جمله موزه‌ها، مراکز علمی، نمایشگاه‌ها، جشنواره‌های علمی، همایش‌ها، انجمن‌های علمی و رسانه‌ها است.
علم در خدمت توسعه پایدار، نکته دیگری به شمار می‌رود که در این نام‌گذاری بر آن تأکید می‌شود. توسعه پایدار ناظر بر محدودیت‌های بیوفیزیکی کره زمین و فرایندی است که آینده‌ای مطلوب را از طریق حفظ منابع تجدیدناپذیر، برای بشر رقم می‌زند. به عبارتی چنانچه توسعه پایدار محقق شود، شرایطی فراهم می‌آید که در آن استفاده از منابع و رفع نیازها، یکپارچگی، زیبایی و ثبات نظام‌های حیاتی را بر هم نزده و زندگی نسل‌های آینده بر روی این کره خاکی را ممکن می‌سازد. بی‌جهت نیست که امروزه ملت‌ها علم و سرمایه علمی را برای دستیابی به اهداف محیط‌زیستی به کار گرفته‌اند.
بنابراین، پیشرفت علم نمی‌تواند انحصاری باشد، چنان‌که تنیدگی علم باقدرت نیز امروزه به‌عنوان یکی از چالش‌های اساسی نهاد علم مطرح شده است. خاصیت انباشتگی علم ایجاب میکند که متعلق به همگان باشد، موجبات صلح و توسعه پایدار را فراهم آورد و جهان بهتری را برای آیندگان رقم بزند.
اما در حال حاضر کشورهای غربی همچون آمریکا و امثال آن در آزمایشگاه‌های بیولوژیک خود با استفاده از علم بر خلاف صلح استفاده کرده و بشریت را تحت‌فشار قرار داده‌اند و حتی با استفاده از فشارهای منطقه‌ای علیه ایران و کشورهای دیگر تحریم دارویی کرده و در برخی دیگر کشورها از بمب‌های هسته‌ای و میکروبی استفاده میکند و در اینجاست که در این‌گونه کشورها علم و صلح بی‌معنی است و از علم علیه فشارآوردن بر روی سایر کشورها استفاده می‌کنند.
به قلم: امیرعلی اقدم
انتهای پیام/
